Posco Assan TST'nin yerli üretimi koruma iddiaları ile ithalatçılar arasında yaşanan gerginlik, paslanmaz çelik sektöründe büyük yankı uyandırıyor. Yüzde 12'lik gümrük vergisinin sektörü zor durumda bıraktığını belirten üreticiler, acil çözüm bekliyor. İhracat kayıpları ve damping soruşturmaları arasında kalan sektör, geleceğini tartışıyor. Bir firmanın mutluluğu mu, yoksa bir sektörün çöküşü mü? Karar sizin...
Türkiye, net paslanmaz çelik ithalatçısı bir ülkedir. Türkiye’de sıfırdan üretim yapan bir paslanmaz çelik fabrikası bulunmamaktadır. Sadece Posco Assan TST firması, Güney Kore’den ithal ettiği 7-8 milimetre kalınlığındaki sıcak sacı haddeleme yöntemiyle belirli kalitelerde inceltip piyasaya sunmaktadır.
Türk paslanmaz çelik tedarikçileri, başta Çin, Endonezya, Tayvan ve Avrupa ülkeleri olmak üzere çeşitli ülkelerden ithal ettikleri paslanmaz çeliği Çelik Servis Merkezlerinde (ÇSM) işleyerek, paslanmaz çelikten üretim yapan firmalara sunmaktadır.
Paslanmaz çelik, özellikle %70 pay ile en çok endüstriyel mutfak, ev tipi mutfak eşyaları, beyaz eşya ve makine sektörlerinde yoğun olarak kullanılmaktadır. Bunun dışında gıda, kimya, otomotiv, savunma sanayi, sağlık sektörü, gemi inşaatı, inşaat ve imalat sanayi gibi sektörlerde de kullanılmaktadır.
Ayrıca, paslanmaz sacdan çeşitli ebatlarda paslanmaz boru üreten firmalarımız da bulunmaktadır. Bu firmalar, önemli derecede ihracata odaklı katma değer üretmektedirler.
Türkiye’nin toplam paslanmaz çelik ithalatı yaklaşık 2,5 milyar dolar civarındadır.
Posco Assan’ın İddiaları: Posco Assan TST yönetimi, 12 yıl önce 350 milyon dolarlık yatırımla kurdukları tesisin devlet tarafından korunacağına dair söz aldıklarını ve bu söz üzerine yatırım yaptıklarını belirtmektedir. Genel Müdür Haluk Kayabaşı, çelik servis merkezlerine işaret ederek, Çin ve Endonezya’dan getirilen kalitesiz ürünlere karşı vergi uygulanması gerektiğini söylemektedir. Kayabaşı, %12’lik gümrük vergisinin az olduğunu ve daha yüksek vergilerin uygulanması gerektiğini savunmaktadır.
Rekabet Koşulları: Çin, Endonezya ve Tayvan’dan gelen paslanmaz çelik nihai ürünlerin kendi üretim maliyetlerinin altında kaldığını ve bunun üretimlerine büyük zarar verdiğini iddia ederek, bu ülkelerden gelen çeliğin vergi yoluyla engellenmesini talep etmektedir.
Damping Soruşturması: Posco Assan TST, özellikle Çin ve Endonezya’dan gelen dampingli ürünlerin Avrupa’ya Türk menşeli gibi sunulduğunu ve bu durumun önüne geçmek için soruşturma talebinde bulunduklarını ifade etmektedir.
Ek Vergi Eleştirisi: Posco Assan TST Genel Müdürü Haluk Kayabaşı, ithalata getirilen ek vergiler yüzünden ihracat yapılamaz hale geldiklerini iddia edenleri eleştirmekte ve ihracat için getirilen ürünlerin Dahilde İşleme Rejimi İzin Belgesine (DİR) tabi olduğunu, dolayısıyla vergi ödenmediğini belirtmektedir.
Fiyat Farklılıkları: Posco Assan TST, Avrupa’dan gelen ürünlere karşı olmadıklarını, ancak Çin ve Endonezya’dan çok düşük fiyatlara gelen ürünlere müdahale edilmesi gerektiğini savunmaktadır.
Çelik Servis Merkezleri: Posco Assan TST, çelik servis merkezlerinin düşük maliyetlerle ürün getirerek yerli üreticilere zarar verdiğini ve Avrupa’nın bu durumu tespit ederek Türkiye’ye soruşturma açtığını belirtmektedir.
Üretim Kapasitesi: Posco Assan TST, yıllık üretim kapasitesinin Türk paslanmaz çelik ihtiyacını karşılayacak düzeyde olduğunu ve paslanmaz çeliği 304, 304L, 316L kalitelerinde ve istenilen ebatlarda üretebileceğini ifade etmektedir.
İhracat Kayıpları: Paslanmaz çelikten üretim yapan sektör temsilcileri, ilave verginin ihracat kayıplarına neden olacağını ve bunun üretim ve istihdam kaybını beraberinde getireceğini savunmaktadır.
Yerli Üretim Kapasitesi: Paslanmaz sektör temsilcileri, yerli üretici Posco Assan TST’nin Türkiye’nin yıllık 650 bin ton soğuk haddelenmiş paslanmaz çelik tüketimine karşılık sadece 200 bin ton üretim kapasitesine sahip olduğunu belirtmektedir.
Dış Ticaret Açığı: Güney Kore’den ithal edilen kalın sıcak hadde sacının incelenmesi gerektiğini ve bu ithalatın Türkiye’nin Güney Kore ile ciddi dış ticaret açığı verdiğini öne sürmektedirler.
Antidamping Soruşturması: Başlatılan antidamping soruşturmasının toptancı anlayışla değil, firma bazlı yapılması ve dampingli mal ithal eden firmalara karşı önlemler alınması gerektiğini ifade etmektedirler.
Posco Assan’ın Tekel Oluşturması: Posco Assan TST’nin sadece inceltme işlemi yapan bir firma olduğunu ve uygulanan gümrük vergilerinin üretimi zor duruma soktuğunu, sanayi ve ihracatçıların yüksek maliyetlere maruz kaldığını belirtmektedirler.
Posco Assan’ın Çeliği İşleme Talebi: Posco Assan TST’nin, ithal edilen sıcak haddelenmiş paslanmaz çeliği fason üretimle işleyeceğini belirtmesi ve Çin, Endonezya ve Tayvan çeliğini işleyeceğini vurgulaması eleştirilmektedir.
Yetersiz Kapasite: Paslanmaz sektör temsilcileri, Posco Assan TST’nin Türkiye’nin paslanmaz çelik ihtiyacını gerek kapasite gerek ürün kalite ve çeşitliliği açısından karşılayamayacağını vurgulamaktadırlar.
İstanbul Demir ve Demir Dışı Metaller İhracatçıları Birliği'nin düzenlediği paslanmaz çelik sektör toplantısına, Yönetim Kurulu Başkanı Çetin Tecdelioğlu, Başkan Yardımcısı Talha Özger, Yönetim Kurulu Üyeleri Ali Bakaner, Fikret Kaya, TUSİD Başkanı ve İDDMİB Yönetim Kurulu Üyesi Bekir Topuz, PASİD Başkanı A. Arslan Küçükemre, ZÜCDER Başkanı Mesut Öksüz, EVFED Başkanı Güçlü Kaplangı, GEEM Başkanı Ahmet Çığır Şahin, PASDER Başkanı Ercüment Sarıtaş ve Ticaret Bakanlığı temsilcileri katıldı. Toplantıda, paslanmaz çelik sektörünün sorunları ve çözüm önerileri ele alındı.
Toplantıda, paslanmaz sektör temsilcileri, gümrük vergilerinin artırılmasının sektör üzerinde yarattığı problemleri vurguladı. Türkiye'de paslanmaz çelikte uygulanan gümrük vergisinin %8'den %12'ye çıkarılmasının, paslanmaz çeliği kullanan tüm sektörleri olumsuz etkilediğine dikkat çekildi. Katılımcılar, gümrük vergilerinin sıfırlanması gerektiğini ve bu konuda devletten acil eylem beklediklerini ifade ettiler. Bu vergilerin düşürülmesinin, ülke yararına olacağı ve ihracatı olumsuz etkileyen bu durumun önüne geçeceği vurgulandı.
Bu toplantı sonrasında Posco Assan TST’nin antidamping başvurusu yapması ise kafalarda soru işareti oluşturdu.
Bu konuda TÜRKBESD Yönetim Kurulu Üyesi Mehmet Yavuz, sektörde kullanılan soğuk sacın, sıcak yassı çelikten üretildiğini ve bu nedenle sıcak yassı çelik üretiminin iç pazar talebini karşılamakta yetersiz kaldığını belirtti. Yassı sacın sürdürülebilir bir şekilde temin edilebilmesi için ithalat kanalının açık kalması gerektiğini vurguladı.
Posco Assan TST Genel Müdürü Haluk Kayabaşı, çelik tedarik merkezlerinin durumu körüklediğini iddia etse de, üreticiler ve tedarikçiler 31 Aralık 2023’te %8’den %12’ye çıkarılan gümrük vergilerinden şikayetçidir. Yüzde 12’lik gümrük vergisinin, 24 milyar dolarlık geniş bir yelpazede üretim ve ihracat yapan, istihdam sağlayan paslanmaz sektörünü bloke ettiği, işlerin yavaşladığı ve uluslararası piyasada rekabet gücünü kaybettirdiği belirtilmektedir. Ülkenin ekonomik sıkıntılarının yanı sıra, antidamping soruşturması da ek bir yük ve zaman kaybını da beraberinde getirmektedir.
Posco Assan TNT’nin en çok şikayetçi olduğu Çelik Servis Merkezleri (ÇSM), aynı zamanda tedarikçi konumunda olup, özellikle paslanmaz çelikten üretim yapan firmaların istedikleri ebat ve boyda paslanmaz sacı hazırlayarak üretim süreçlerine önemli katkı sağlamaktadır. Üretici firmalar, ÇSM’lerden dilme ve boy kesme gibi işlemlerden geçmiş yarı mamul ürünleri alarak nihai ürünlerini üretmektedir. Çelik servis merkezlerini, aslında nihai üretim yapan firmaların üretim hatlarının bir parçası şeklinde de ifade edebiliriz.
Hem üreticilerin hem de tedarikçilerin itiraz ettiği bu durumda, mutlaka acil çözüm gerektiren bir sorun olduğu aşikardır. Bir sektörün kaderi, bir firmanın imtiyazına bırakılamaz. Yüzde 12’lik gümrük vergisi sektörü zor durumda bırakırken, bu verginin daha da artırılması gerektiğini öne sürmek ve Ticaret Bakanlığı'na antidamping başvurusunda bulunmak kabul edilemez. Ayrıca, Posco Assan TST’nin 12 yıldır zarar ettiğini belirtmesi, işin kurgusunda ve işleyişinde problem olduğunu göstermektedir.
Bir firmanın mutluluğu mu, yoksa bir sektörün çöküşü mü? Karar sizin...
Mustafa Aslan
Paslanmaz Çelik Dünyası Dergisi
. . .
İçerik sadece atıfta bulunularak yayınlanabilir: Demir Çelik. Editöryal görüş, yazarın görüşüne aykırı olabilir.
